Knjiga „Jelisaveta Načić – Žena koja me uznemirava“, književnice Nataše Marković, objavljena je u izdavačkoj kući „Plavi jahač“.
Na promociji knjige, održanoj 12. decembra u „Smokvici“ u Gospodar Jovanovoj – kući koju je Jelisaveta projektovala, pored autorke su govorili Vladana Putnik Prica, Dejan Ristić i Rade Mrlješ.
Saopštenje Nataše Marković
Posle više od sto godina darujem srpskoj javnosti prvu knjigu o mojoj Boginji arhitekture, čuvenoj Jelisaveti Načić (1878 – 1955) jednoj od najznačajnijih žena sa početka 20. veka.
Ženi holivudske biografije, prvoj dami srpske arhitekture i urbanizma (1900), zaboravljenoj graditeljki Beograda, koja je gradila Beograd kad je on od turske kasabe postajao moderan evropski grad. Bila je prva žena zaposlena u državnoj upravi Srbije, u Ministarstvu građevina (1902) i Beogradskoj opštini (1903).
Stručni konsultant prilikom istraživanja i pisanja knjige bio je naš istaknuti istoričar Dejan Ristić.
Imamo mnogo razloga da se ponosimo Jelisavetom Načić. Pratila sam njen rad i život i u tri grada u kojima je živela: Beogradu, Skadru, Dubrovniku, gde je i umrla 1955. godine. Otmena, hrabra, darovita ostavila je trag u arhitekturi Beograda, bila je heroina Prvog svetskog rata koju smo zaboravili.
Njene najznačajnije građevine su: Osnovna škola ,,Kralj Petar Prvi” kraj Saborne crkve u Beogradu koja i danas deluje raskošno (1906), Zelene barokne stepenice preko puta Francuske ambasade (1903), mnoge privatne kuće, kuća Marka Markovića (1904), Prva bolnica za tuberkolozne u Srbiji (1912), kolektivni radnički stanovi kraj Bajlonijeve pijace (1911), Prva fabrika cigala u Prokopu. Projektuje crkvu Aleksandra Nevskog u Beogradu i crkvu u Štimlju na Kosovu, posvećenu kosovskim junacima.
Kao urbanista Beograda uređuje Kalemegdan (1903) koji je između dva rata bio najotmenije šetalište Beograđana, Terazije (1911).
Sarađuje sa čuvenim arhitektom Ivanom Meštrovićem, prijateljica je Dimitrija Tucovića, Kola srpskih sestara.
Jedan projekat, izveden na Terazijama (1913), slavoluk u čast srpskih vojnika koji su se vraćali iz Balkanskih ratova na kome je pisalo: “Nisu svi Srbi oslobođeni“ promeniće potpuno njen život.
Kao poznatu patriotkinju, intelektualku, po okupaciji Srbije, Austrijanci su je oterali 1916. godine u logor Nežider, logor za srpsku elitu, gde je bila zatočena sa 15.000 Srba.
U logoru, zaljubljuje se u uglednog albanskog profesora, pesnika, prosrpski orjentisanog intelektualca i revolucionara Luku Lukaja, školovanog u Beču. Venčava se u logoru i 1917. godine u logoru rađa malu plavokosu devojčicu Luciju…
Po izlasku iz logora dve godine žive u Beogradu, zatim Skadru i 1923. sele se u Dubrovnik. U Dubrovniku, Jelisaveta se nikada više nije bavila arhitekturom. Zabeleženo je, da je Luka Lukaj 1935. godine u Beogradu objavio prvi srpsko – albanski rečnik.
