Izložba „Veljko Petrović – sećanja i zaborav” biće otvorena 18. maja u 19h u Kući legata, u Ulici kneza Mihaila 46, u Beogradu.
- Foto: Kuća legata Beograd
„Krajem jula ove godine navršiće se pola stoleća kako je preminuo Veljko Petrović (Sombor, 1884 – Beograd, 1967), pesnik, pripovedač, publicista, književni kritičar, istoričar umetnosti, enciklopedista, novinar i nenadmašni usmeni kozer.
Ovaj strastvenik prošlosti, vrstan poznavalac srpske istorijske i kulturne baštine u Vojvodini, autor preko 350 odrednica posvećenih srpskim piscima i slikarima, objavljenih u našoj prvoj pravoj (Stanojevićevoj) enciklopediji, i sa Milanom Kašaninom koautor temeljnog dela „Srpska umetnost u Vojvodini od doba despota do ujedinjenja“, obnovitelj srpske rodoljubive poezije, kako ga je nazvao Jovan Skerlić, i jedan od najizrazitijih pripovedača srpskog severa, simbolično se vraća „u život“ beogradskom izložbom „Sećanje i zaborav – legat Veljka Petrovića“, koju priređuje Kuća legata. Pedeset godina trebalo je da protekne kako bi neki od najdragocenijih eksponata legata, koji je Veljko Petrović zaveštao gradu u kome je proveo veći deo života, u ovom obimu bili dostupni javnosti.
Znalačkim odabirom detalja koji sklapaju sliku o ličnom okruženju ovog čoveka raskošnih intelektualnih darova, velikog znanja i čudesne memorije, autor izložbe Ksenija Samardžija omogućava nam da konačno zavirimo u intimni svet, u to ogledalo duše Veljka Petrovića kao odmerenog i gospodstvenog čoveka, oblikovanog po onom starinskom srpskom prečanskom „kalupu“, koji podrazumeva istovremeno i snažnu erudiciju, i besprekornu učtivost, i starinsku srdačnost, i gospodsku uzdržljivost. Umetničke slike i skulpture, porodične fotografije sa pedantno zapisanim objašnjenjima Veljkove supruge Mare, pisma i dopisnice, rukopisi, dnevnici, knjige, sitni predmeti njihovog pokućstva – sve to ocrtava unutrašnji, prisni, lični svet, stvoren za deo života koji je bio skriven od javnosti, u kojoj je Veljko, inače, umeo tako suvereno da dominira svojim znanjem, duhom, držanjem i ophođenjem. Njegov dom ostao je utočište i pribežište, koje je odolevalo spoljnim tenzijama, društvenim lomovima i burnim događajima, ušuškan u svoju intimu kao oni somborski salaši iz Veljkovih pripovedaka, ušuškani u bagrenjake, koji ih čuvaju od oštrih severnih vetrova.
Nadomešta ova izložba, u znatnoj meri, onaj naš poluvekovni nehaj prema Petrovićevom materijalnom zaveštanju, koje ni danas, pet decenija nakon njegove smrti, uprkos jasno izrečenoj želji, niti je u potpunosti sačuvano, niti je dostupno javnosti. Njeni vešto sklopljeni detalji tumače nam onu osu vaselene Veljka Petrovića, oko koje je sazdao svoj pesnički i pripovedački svet, i po kojoj je hodio, ponekad pretovaren svojim mnogobrojnim umećima, znanjima i interesovanjima, ujedno štedro ih darujući i neštedimice ih rasipajući, kao uronjen u tok svemoćnog postojanja / i bez začetka, smaka i trajanja.“
Milan Stepanović
